Het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft zich op 17 december 2020 in een arrest uitgesproken over het Vlaams verbod op onverdoofd slachten: de Europese slachtverordening (1099/2009) laat lidstaten toe om een verbod op onverdoofd slachten in te voeren en het Vlaams verbod op onverdoofd slachten is niet in strijd met het Europees recht en evenmin met de vrijheid van religie. Het Grondwettelijk Hof moet nu op basis van het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie het finale arrest vellen.

In Wallonië en Vlaanderen geldt nu een volledig verbod op onverdoofd slachten, ook voor rituele slachtingen, om dierenwelzijn te waarborgen. Alleen in Brussel is slachten van dieren zonder verdoving nog toegestaan.

GAIA roept de Brusselse politici op om de uitzondering in de wet, die onverdoofd slachten toestaat voor religieuze rituelen, te schrappen. “Het verdoven van dieren voor de slacht is geen antireligieuze of xenofobe eis en betekent ook niet dat ritueel slachten verboden moet worden,” benadrukt Michel Vandenbosch, voorzitter van GAIA. “Het draait om ethiek: het gaat erom dieren zo min mogelijk te laten lijden door de meest geschikte verdovingsmethode toe te passen.”

Elke dag worden honderden dieren zonder verdoving geslacht in de Anderlechtse slachthuizen in het Brussel. Elk jaar ondergaan meer dan 40.000 schapen hetzelfde lot tijdens het Offerfeest.

Onverdoofd slachten zorgt bij dieren voor ernstige en langdurige pijn, die soms wel 12 minuten kan aanhouden, zoals bij runderen. Dit is in strijd met de wettelijke verplichting om "elke vermijdbare pijn of lijden" tijdens de slacht te voorkomen.

Een verboden praktijk in Wallonië en Vlaanderen

Volgens de Belgische en Europese wetgeving moeten dieren bewusteloos worden gemaakt voor het slachten om hen onnodig lijden te besparen. Maar de wetgever voorziet een uitzondering voor het slachten volgens joodse of islamitische religieuze rituelen.

In Vlaanderen is het verbod op onverdoofd slachten op 1 januari 2019 in werking getreden. In Wallonië is de wet die deze praktijk verbiedt op 1 september 2019 in werking getreden. In beide regio's werd het verbod vrijwel unaniem door de regionale parlementen aangenomen. Motivatie? Dierenwelzijn.

Alleen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest staat het slachten van dieren zonder verdoving nog toe. Wanneer komt er een einde aan deze "Brusselse uitzondering"? Dat is de wens van GAIA, maar ook van de Union Professionnelle Vétérinaire (UVP) en 15 andere erkende dierenasielen en dierenwelzijnsorganisaties. 

Ook in het gewone circuit

Hoewel onverdoofd slachten enkel is toegestaan voor rituele slachtingen, wordt het hoe langer hoe meer ook buiten de religieuze context toegepast. Het vlees van onverdoofd geslachte dieren komt daardoor ook op het bord van de gewone consument terecht, via het klassieke verkoopcircuit. Dit zonder speciale etikettering of label. Dat gebrek aan traceerbaarheid moedigt de slachthuizen aan om het onverdoofd slachten te veralgemenen, zelfs als het vlees niet bestemd is voor een religieus publiek.

Brussel kan geen uitzondering blijven zijn

In Brussel worden dieren zonder verdoving dagelijks geslacht in het slachthuis van Anderlecht. Uit cijfers van het FAVV blijkt dat maar liefst 87% van de kalfjes, 96% van de schapen en 31% van de runderen zonder verdoving worden geslacht in Brussel. Dit onverdoofd slachten zorgt voor ernstige en langdurige pijn bij de dieren.

Wallonië en Vlaanderen hebben gekozen voor een waardigere methode: elektrische verdoving. Het is duidelijk dat alle Belgische en Europese dierenartsenverenigingen het hierover eens zijn: slachten zonder verdoving is onaanvaardbaar vanwege het dierenleed. “De UPV vertegenwoordigt België bij de Europese Veterinaire Federatie,” legt Dr. Alain Schonbrodt, secretaris van de Union Professionnelle Vétérinaire (UPV), uit. “Deze federatie, die 310.000 Europese dierenartsen vertegenwoordigt, heeft unaniem uitgesproken dat onverdoofd slachten onacceptabel is, uit respect voor het dier en het dierenwelzijn.”

Ook het Europees Hof van Justitie in Luxemburg is glashelder: in een uitspraak van 26 februari 2019 bevestigt het Hof dat dieren meer lijden wanneer ze volledig bij bewustzijn worden geslacht en dat verdoving essentieel is om hun lijden tot een minimum te beperken.

Wat houdt verdoving in?

De wet verstaat onder 'verdoving' elke handeling die het dier direct bewusteloos maakt en ongevoelig voor pijn. Dieren kunnen, naargelang de soort, verdoofd worden aan de hand van deze technieken:

  • elektronarcose (elektroden voor schapen of een waterbad onder stroom voor gevogelte)
  • het doorboren van de schedel (met een penschiettoestel of schietmasker) bij runderen, waardoor ze quasi onmiddellijk in een comateuze toestand terechtkomen
  • door blootstelling aan een gasmengsel

Omwille van ernstige welzijnsproblemen geassocieerd met het slachten zonder bedwelming moeten alle dieren bedwelmd worden voor het slachten.

Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA), 2004

De FVE (Federation of Veterinarians of Europe) is van oordeel dat het in alle omstandigheden onaanvaardbaar is om dieren te slachten voor ze verdoofd worden, en dat dieren daadwerkelijk op voorhand verdoofd zouden moeten zijn.

Federatie van Dierenartsen in Europa, 2007, 2010

Slachten zonder verdoving brengt onaanvaardbaar en vermijdbaar lijden voor het dier met zich mee.

Belgische Raad voor Dierenwelzijn, 2010

Het is evident dat verdoofd slachten pijnloos is en bovendien overeenstemt met wat de profeet hierover zegt: "het slachten van een dier moet op een correcte wijze verlopen.

Rapport over een seminarie georganiseerd door de Moslim Wereld Liga en de Wereld Gezondheidsorganisatie, 1997

Elektrische bedwelming of elke andere vorm van bedwelming is toegestaan als dit het uitbloeden van het dier niet verhindert en bovendien het verzet van het dier afzwakt. De vitale functies mogen niet door de bedwelming aangetast worden (het dier sterft dus niet ten gevolge van de verdoving). Als aan deze voorwaarden voldaan is, kan het geslachte vlees als halal beschouwd worden.

Fatwa van de Egyptische Commissie Al – Azhar, 1978
Petitie voor verbod op onverdoofd slachten in Brussel
Document
PDF, 3.71mb
Resultaten van een grote opiniepeiling: hoe staat de Europeaan ten aanzien van onverdoofd slachten? (2020)
Document
XLSX, 13kb
Onverdoofd slachten in België - enquête van GAIA uit 2009
Document
PDF, 135.43kb
KB van 16 januari 1998 over de bescherming van dieren bij het slachten
Document
PDF, 68.49kb
Advies van de Raad voor Dierenwelzijn
Document
PDF, 121kb
Standpunt van de Federation of Veterinarians of Europe (Engels)
Document
PDF, 815.85kb
Standpunt van de European Food Safety Authority (EFSA, in het Engels)
Document
PDF, 3.71mb
Europese richtlijn 1099/2009 over de bescherming van dieren op het moment van het slachten (van kracht sinds 1 januari 2013)
Document
PDF, 936.4kb
De beschrijving kan gebruikt worden als het label van de link naar het bestand.
Document
PDF, 3.84mb
Opiniepeiling bij de Belgische moslimgemeenschap, 2010
Document
PDF, 1.19mb
Standpunt van de Vlaamse dierenartsen, 2015
Document
PDF, 490.97kb
Bijna 9 op 10 Vlamingen wil een verbod op onverdoofd ritueel slachten (enquête IPSOS, 2015)
Document
PPTX, 2.03mb
10 mythes over onverdoofd slachten
Document
PDF, 587.49kb
Het standpunt van de Orde van Franse Dierenartsen
Document
PDF, 47.62kb