De landbouworganisaties Boerenbond en FWA en de dierenrechtenorganisatie GAIA hebben, in de schoot van de Raad voor Dierenwelzijn, een gezamenlijk stappenplan uitgewerkt dat de konijnenhouderij grondig zal hervormen. De betrokken organisaties zijn overeen gekomen dat de toekomst van de konijnenhouderij niet in kooien ligt, maar in het diervriendelijkere alternatief van parksystemen die beter aansluiten bij het natuurlijk gedrag van de dieren. Bijkomend onderzoek en praktijkervaring zullen de realisatie sturen.
Momenteel leven in België een half miljoen vleeskonijnen. Noch op Belgisch, noch op Europees niveau is er wetgeving rond de huisvesting van konijnen. In de schoot van de Federale Raad voor Dierenwelzijn werd de voorbije maanden een stappenplan uitgewerkt om de huisvesting van konijnen te verbeteren. Het is de bedoeling om, onder voorbehoud van de resultaten van het lopende onderzoek, van de (verrijkte) kooisystemen over te stappen naar het parksysteem. Dit stappenplan is neergeschreven in een advies van de Raad voor Dierenwelzijn. De Raad vraagt minister Onkelinx om dit advies om te zetten in een wettekst.
Het stappenplan komt het dierenwelzijn zeker ten goede. Waar konijnen in bestaande, al dan niet verrijkte kooien, beschikken over 3.000 tot 4.500 cm2 breidt de beschikbare ruimte in het parksysteem gevoelig uit tot twee vierkante meter. De parken zijn daarenboven uitgerust met schuilhoekjes en hoogteplatforms, waardoor de konijnen niet langer in hoogte beperkt zijn. Daarnaast beschikken de dieren over hout, stro, hooi of ander knaagmateriaal. De draadgazen bodems worden zoveel als mogelijk vervangen door meer diervriendelijke kunststofroosters, of bedekt met comfortmatjes, wat het welzijn van de konijnen verbetert. Ook het garanderen van de hygiëne is belangrijk voor het dierenwelzijn.
Stappenplan
Het doorvoeren van zo'n grondige hervorming van de konijnenhouderij vraagt tijd. Binnen de Raad voor Dierenwelzijn, waarin onder andere de betrokken organisaties zetelen, werd dan ook een stappenplan opgesteld. Dit plan moet de geleidelijke overgang naar parksystemen mogelijk maken. Het stappenplan zal voortdurend getoetst worden aan nieuwe wetenschappelijke inzichten en aan de praktijk.
Tegen 1 januari 2013 moet de bestaande huisvesting uitgerust zijn met o.a. knaagmateriaal en comfortzones op de vloeren. Nieuwbouw en te renoveren stallen voor vleeskonijnen moeten vanaf dan overstappen naar parksystemen.
Vanaf 1 januari 2016 moeten alle vleeskonijnen in parksystemen worden gehouden, met uitzondering voor de konijnenhouders die al in verrijkte kooien geïnvesteerd hebben. Zij moeten ten laatste tegen 1 januari 2025 overschakelen. Ook konijnenhouders die stoppen voor 2020 krijgen een uitzondering. Voor voedsters (moederkonijnen) mogen nog verrijkte kooien gebouwd worden, maar indien het onderzoek voldoende gunstige resultaten aantoont, zullen voedsters ook vanaf 1 januari 2021 in parksystemen gehouden moeten worden. Voor de overgang van voedsters naar parken is meer onderzoek nodig, aangezien er nog geen enkel praktijkvoorbeeld bestaat, terwijl gewone vleeskonijnen nu al op beperkte schaal in parksystemen worden gehouden. Tenslotte moeten kwekers die vóór 2016 geïnvesteerd hebben in verrijkte kooien voor voedsters ten laatste op 1 januari 2025 op parksystemen voor voedsters overschakelen.
Onderzoek
De konijnenhouderij is een relatief kleine sector in België. Dit betekent dat, in vergelijking met andere sectoren, er weinig middelen zijn voor onderzoek. Toch investeerden de Vlaamse, Waalse en Nederlandse sector en overheden de voorbije jaren in onderzoek rond de huisvesting van konijnen. Hierbij ging de aandacht naar comfort en hygiëne, twee factoren die het dierenwelzijn bepalen. Dit resulteerde in een voortdurende aanpassing van de huisvesting van konijnen en vormde mee de basis tot dit stappenplan. Ook de acties die GAIA voerde zetten aan tot overleg en de oprichting van een werkgroep binnen de Raad voor Dierenwelzijn. Dit alles heeft ertoe geleid dat in het najaar 2011 het Instituut voor Landbouw en Visserij (ILVO) bijkomend onderzoek opstartte wat zorgt voor een stroomversnelling. De resultaten van dat onderzoek, dat bekostigd wordt door de FOD Volksgezondheid, zullen worden geïntegreerd in het bovengenoemde stappenplan. Vooral op het vlak van de nog te ontwikkelen parksystemen voor voedsters zal het ILVO-onderzoek een cruciale rol spelen. Ook Wallonië zet verder in op onderzoek. Hier wordt een konijnenhouderij als referentie- en expertisecentrum opgevolgd om na te gaan of het parksysteem in de praktijk realiseerbaar en rendabel is. Naast het onderzoek wordt waardevolle informatie vanuit de praktijkervaringen verwacht. GAIA engageert zich geen campagnes tegen de konijnenhouderij meer te voeren op voorwaarde en zolang dat iedereen zich aan de gemaakte afspraken houdt.
Rol van de distributie en de consument
Belangrijk in dit stappenplan is dat de distributie zijn verantwoordelijkheid opneemt. Slechts 20% van het hier verkochte konijnenvlees is van Belgische oorsprong. Het parksysteem is een duurdere vorm van huisvesting, wat zich ook moet vertalen in een hogere prijs op de winkelvloer. De sector vraagt de distributie om erover te waken dat het Belgisch konijnenvlees niet wordt weggeconcurreerd door het goedkopere buitenlandse vlees. Dierenwelzijn moet zich laten vertalen in de prijs. Distributie en consument spelen een bepalende rol bij de slaagkansen van de omschakeling. Parksystemen bestaan overigens al mondjesmaat in België. De supermarktketens Delhaize, Lidl en Colruyt nemen al een deel van hun konijnenvlees af van leveranciers die met een dergelijk systeem werken. Nu er een akkoord is tussen de sector en GAIA, roept de laatste alle supermarkten op om voor het volledige aanbod over te schakelen naar parksystemen.
Constructieve samenwerking
"Ik geloof sterk in dit stappenplan en in de implementatie van het parksysteem in onze Belgische konijnenhouderij", beklemtoont professor Ronny Geers, voorzitter van de werkgroep konijnen. "Binnen de werkgroep hebben alle betrokken partijen (landbouworganisaties, dierenwelzijnsorganisaties, veeartsen, slachthuizen, distributie, onderzoek en overheid), hun schouders onder het plan gezet. Er was oor voor elkaars bekommernis. Dit is een belangrijke voorwaarde tot slagen", alsnog Geers. Professor Geers rondt graag af met iedereen te bedanken voor de constructieve samenwerking die ertoe geleid heeft dat een, voor iedereen leefbaar akkoord, kon uitgewerkt worden.
"Dit stappenplan is het resultaat van constructief overleg", zegt de GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch. "Het is de weg naar een beter leven voor vleeskonijnen, waar GAIA voor ijvert."
Piet Vanthemsche, voorzitter van Boerenbond en Ana Granados van FWA vullen aan: "deze omschakeling is een hele uitdaging voor de Belgische konijnenhouders. Naast dierenwelzijn zijn voor de sector natuurlijk ook de rentabiliteit en onze concurrentiepositie belangrijk. Daarom is het noodzakelijk dat we als keten onze schouders onder dit stappenplan zetten: van producent tot consument."