Wereldwijd leven er zo'n 3000 dolfijnen in gevangenschap. De meesten van hen zijn tuimelaars: spectaculaire dieren die niet met uitsterven bedreigd zijn, zodat hun aanwezigheid in gevangenschap op geen enkele manier verantwoord kan worden als noodzakelijk voor hun voortbestaan. Net zoals andere dolfijnen zijn tuimelaars levendige dieren, die in de natuur verre afstanden afleggen en dus niet geschikt zijn voor opsluiting in een kleine bak.
Alle informatie over de situatie van de Brugse dolfijnen en het zeereservaat op Lipsi:
het Boudewijn Seapark in Brugge, waar nu zeven dieren zowel jonge als oude dieren verblijven. Dierenrechtenorganisatie GAIA pleit al een tijd voor de sluiting van het dolfinarium van Brugge. “Het is glashelder dat de beperkende omstandigheden, waarin de dolfijnen er moeten leven, niet volstaan voor het rijke palet aan sociale gedragingen dat ze vertonen in de open zee”, zegt GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch.
GAIA wil dus zo snel mogelijk een oplossing zien voor de dolfijnen, die in Brugge gevangen worden gehouden. Maar vanzelfsprekend is dat niet, want de overheid aarzelt om drastische maatregelen te nemen. In de nieuwe Vlaamse Codex voor Dierenwelzijn, die momenteel onder impuls van bevoegd minister Ben Weyts (N-VA) wordt voorbereid, wordt een invoer- en kweekverbod ingesteld, maar er wordt een uitzondering gemaakt voor het dolfinarium van Brugge. Hier mogen er nog zes dolfijnen worden houden, op voorwaarde dat de dieren tegen begin 2027 gebruik kunnen maken van een buitenbassin om zo over een beetje meer plaats te beschikken. Indien een evaluatie tot de conclusie zou komen dat er een haalbaar alternatief is, zoals het overbrengen van de dieren naar een zeereservaat, moet dit overwogen worden. In het huidige voorstel zou de eerste evaluatie daarover pas in 2037 gebeuren, wat veel te laat is.
Voor een dolfijn in een aquarium is het leven een hel”, meent de Griekse dolfijnenexpert Thodoris Tsimpidis, directeur van het Archipelagos Instituut voor Mariene Conservatie. “De dieren gebruiken echolocatie om zich te oriënteren. Ze zenden voortdurend geluidsgolven uit om hun omgeving te scannen en vangen de teruggekaatste golven op. Dolfijnen in een kleine bak ervaren daarbij het equivalent van het enorme geluidsvolume van een grote opera die constant op een minuscuul koertje speelt. Of van een kamer vol spiegels, zodat je nooit aan jezelf kan ontsnappen.
Volgens dolfijnenexpert Anastasia Miliou van het Griekse Aegean Marine Life Sanctuary lijden dolfijnen in gevangenschap ook vaak honger omdat ze met een volle maag geen kunstjes willen opvoeren. Als ze vis willen, moeten ze werken. “Iedereen die met dolfijnen in de natuur werkt, voelt: dolfijnen moeten voor hun welzijn verlost worden uit de veel te kleine bakken in dolfinaria,” voegt ze daaraan toe.
Miliou en haar hierboven geciteerde echtgenoot, Tsimpidis, volgen de discussie over het welzijn van dolfijnen in gevangenschap al 25 jaar. In al die tijd is er amper vooruitgang geboekt. Daarom besloten ze om de impasse te doorbreken door op het Griekse eiland Lipsi bevrijde dolfijnen op te vangen in een beschermde baai. De baai, die met speciale koperen netten kan worden afgesloten ter bescherming van de dolfijnen, zou plaats bieden voor de opvang van een achttal dieren. “Het was een heel gedoe om er de nodige vergunningen voor te krijgen, maar nu zijn we er zo goed als klaar mee,” vertelt Miliou opgelucht.
GAIA-voorzitter Michel Vandenbosch bezocht de baai op Lipsi samen met politica Els Ampe (toenmalig voorzitter van de commissie dierenwelzijn in het Vlaams Parlement).
Dit reservaat lijkt de ideale oplossing voor de dolfijnen van Brugge,” aldus Michel Vandenbosch. “Vlaanderen kan geschiedenis schrijven door mee te stappen in een primeur en dolfijnen uit een dolfinarium begeleid los te laten in een zeereservaat. Er zal veel bij komen kijken om het goed te laten verlopen, want er is nog maar weinig expertise rond. Maar we hebben vertrouwen in het team van het Lipsi-reservaat en de Belgische wetenschappers, die mee in het project stappen. Het zou prachtig zijn mocht het lukken.
Er wordt echter ook nog steeds veel desinformatie verspreidt, vooral dan uit de hoek van de uitbaters van dolfinaria. Zo wordt beweerd dat dolfijnen die niets anders gekend hebben dan een aquarium bang zouden zijn in de zee. Ze zouden bang zijn van de vrijheid, en van levende vissen. Volgens sommigen zouden ze zelfs bang zijn voor regen. “Dit zijn echt absurde uitspraken”, zucht Tsimpidis. “In het reservaat zullen de dieren juist blij zijn dat ze eindelijk zelf kunnen vissen wanneer ze honger hebben, zonder dat ze afhangen van wat menselijke verzorgers beslissen dat goed voor ze is.”
De beheerders van het Brugse dolfinarium schermen steevast met het argument dat er zes dolfijnen nodig zijn om het familiegevoel van de dieren in hun bassin niet in het gedrang te brengen. Tsimpidis, ervaren dolfijnenrot, begrijpt niet waar dit argument vandaan komt. Volgens hem is de wereld van dolfijnen veel te complex om in zulke simpele regeltjes samen te vatten. Het argument in kwestie werd arbitrair gecreëerd om de dolfijnen in Brugge verder in gevangenschap te kunnen houden.
Tsimpidis heeft trouwens ook bedenkingen bij de bouw van een buitenbassin voor de Brugse dolfijnen als vergoelijkende maatregel. “Het is niet omdat je cel een beetje groter wordt dat het geen gevangenis meer is”, schampert hij. “In onze baai zullen de dieren in een eerste fase al 32 keer meer watervolume hebben dan in Brugge. Dat is nog niet veel, maar het is geen gevangenis meer.”
GAIA blijft hoopvol dat de Brugse dolfijnen alsnog naar een zeereservaat kunnen worden overgebracht. Tot 1 juni 2024 kunnen er extra voorwaarden in de geplande Codex voor Dierenwelzijn ingeschreven worden.
We zullen proberen om de verhuisdatum van de dieren naar de Griekse baai te vervroegen. Politici verkeren momenteel in verkiezingsmodus, maar dat kan zowel positief als negatief uitdraaien voor de dolfijnen. We kunnen niet anders dan ons best blijven doen voor de dieren en hopen op een goede afloop. We zijn het ze verplicht, aldus Michel Vandenbosch.